Page 45 - วารสารแสงธรรม เล่ม 10
P. 45
44 แสงพระธรรม กรกฎาคม 2564 ถึง มิถุนายน 2565 The Light of Dharma July 2021 – June 2022 45
แสงแห่งสยาม
ต�านานพุทธเจดีย์สยาม(#1)
กรมพระยาดํารงราชานุภาพ
พระนิพนธ์ ตํานานพุทธเจดีย์สยาม น้ เดิมฉบับเต็มพิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ เจ้าจอมมารดาชุ่ม
ี
ในรัชกาลที่ 4 เมื่อปี 2469 มี 9 ภาค เฉพาะที่น�ามาพิมพ์ใน แสงพระธรรม นี้คือภาค 8 และภาค 9 เท่านั้น
ซงแปลเป็นภาษาอังกฤษโดย สุลักษณ์ ศิวรักษ์ และ เอ.บี. กริสโวลด์ โดย ม.จ.สุภัทรดิศ ดิศกุล และ
่
ึ
ึ
�
เอ.บี. กริสโวลด์ เรียบเรียงเชิงอรรถ และพิมพ์ข้นเป็นเล่มต่างหาก ดังนั้น จึงลาดับเป็น ภาคหน่ง และ
ึ
ภาคสอง (ซึ่งก็คือ ภาค 8 และภาค 9 ของฉบับเต็มนั่นเอง โดยทยอยลงพิมพ์ใน แสงพระธรรม ฉบับนี้และ
ฉบับต่อไป คือ ฉบับที่ 10 และ 11 ท่านผู้อ่านที่สนใจอ่านภาษาไทยฉบับเต็มทั้ง 9 ภาค สามารถไปอ่านได้ที่
เว็บไซต์ vajirayana.org)
อนึ่ง ค�าสะกดภาษาไทยคงไว้ตามต้นฉบับของผู้ทรงพระนิพนธ์
ภาคหนึ่ง ยุคที่ 1 ลัทธิหินยานอย่างเถรวาท
พระพุทธศาสนาในสยาม ตามความที่ได้กล่าวมา ว่าพระพุทธสาสนา สมเด็จฯกรมพระยาดํารงราชานุภาพ ทรงฉายร่วมกับผู้ตามเสด็จที่ปราสาทหินพิมาย นครราชสีมา
ั
แรกมาประดิษฐานในประเทศสยามเม่อต้ง
ื
พระพุทธสาสนาได้มาประดิษฐานในประเทศ
ั
ึ
ี
ื
ี
สยามน้แต่เม่อใด ข้อน้กล่าวกันเปนหลายอย่าง ราชธานีอยู่ ณ เมืองนครปฐมน้น มีโบราณวัตถ ุ แบบอย่างพระพุทธรูปมาสร้างข้นในประเทศ ยุคที่ 2 ลัทธิมหายาน
ี
ื
ี
บ้างว่ามาประดิษฐานในคราวเม่อพระเจ้าอโศก บางอย่างปรากฏอยู่ท่พระปฐมเจดีย์ เช่น ศิลา สยาม ข้อน้สังเกตได้ด้วยลักษณพระพุทธรูป เม่อเกิดลัทธิมหายานแพร่หลายในอินเดีย
ื
ท�าเปนรูปพระธรรมจักรเหมอนอย่างเช่นท่ชาว
ื
ี
ึ
่
ั
ึ
ี
ี
ี
มหาราชให้เท่ยวสอนพระพุทธสาสนายังนานา อินเดียสร้างกันในสมัยเม่อก่อนมีพระพุทธรูป ซงเปนช้นแรกมีข้นในประเทศน้ เช่นพระพุทธ พวกชาวอินเดียก็พาลัทธิมหายานมาเท่ยวสอน
ื
ี
ี
�
ั
ประเทศ บ้างว่ามาต่อภายหลังสมัยน้นช้านาน รูปน่งห้อยพระบาทอย่างนั่งเก้าอ้ เปนต้น ทา ตามประเทศเหล่าน้เหมือนเคยสอนสาสนามาแต่
ั
ั
ี
ั
ถ้าว่าตามหลกฐานอนมโบราณวตถปรากฎ แล ภาษาท่จารึกพระธรรมเปนภาษามคธ กับท้ง ตามแบบช่างชาวมคธราฐคร้งสมัยราชวงศคุปต์ หนหลัง แต่มาสอนที่เกาะสุมาตราก่อน แล้วจึง
ุ
ั
ั
ั
ี
ี
ื
�
่
ี
ื
ุ
่
ื
ึ
ี
่
ื
ประกอบกับเร่องพงศาวดาร รู้ได้แน่ชัดว่า ยังมีคติท่ถือกันเม่อก่อนมีพระพุทธรูป เช่นทา ี ่ ซงร่งเรองเมอราว พ.ศ.900 แบบอย่างทกล่าว เลยไปสอนท่เกาะชวา แลประเทศกัมพูชา บางท ี
พระแท่นพุทธอาสน์แลรอยพระพุทธบาทเปนท
ี
้
ี
ึ
่
ิ
ึ
ี
ี
่
ี
พระพุทธสาสนามาประดิษฐานในสยามประเทศ สักการบูชาปรากฎต่อมาในประเทศน้อีกหลาย มานเปนหลักฐานประกอบอกอย่างหนง ว่า จะมชาวอนเดยอกพวกหนงมาจากมคธราฐ
ี
ิ
ั
ี
่
่
ี
ุ
ื
แต่สมัยเม่อยังเปนถ่นฐานของชนชาติลาว พวกชาวอินเดียท่แรกมาสอนพระพุทธสาสนา พาพระพทธสาสนาลัทธมหายานมาเทยวสงสอน
ิ
่
้
ั
(ละว้า) ราชธานีต้งอยู่ ณ เมืองนครปฐม ซ่งเรียก อย่าง สิ่งส�าคัญเหล่านี้แสดงว่าพระพุทธสาสนา ิ ยังประเทศสยามมาแต่มคธราฐ อนึง ในสมัยนน ในประเทศพม่ามอญตลอดจนกรุงทวาราวด ี
ั
ึ
่
ึ
ซงแรกมาประดิษฐานในประเทศสยามเปนลัทธ
ื
�
ี
1
้
ั
ั
นามในสมยนนว่าเมองทวาราวด ด้วยม ี เถรวาทอย่างเช่นท่พระเจ้าอโศกมหาราชให้เท่ยว ดูเหมือนจะเปนเวลากาลังกรุงทวาราวดีเจริญ แต่หากจะมิใคร่มีใครเล่อมใส จึงไม่ปรากฏ
ื
ี
ี
ื
ี
พุทธเจดีย์ใหญ่น้อย เช่นพระปฐมเจดีย์เปนต้น รุ่งเรืองมาก ด้วยโบราณวัตถุเช่นท่มีอยู่ใน เค้าเง่อนว่าลัทธิมหายานได้มาเจริญแพร่หลายใน
่
ั
ี
ื
ปรากฎอยู่เปนสาคัญ แลยังมีพุทธเจดีย์ท่แห่งอ่น สงสอนยังนานาประเทศ จึงสันนิษฐานว่า แขวงจังหวัดนครปฐมมีแพร่หลายตลอดไปจน ชั้นนั้น
�
้
ั
ึ
ิ
ั
่
ื
2
ี
ึ
ี
ในประเทศสยามน้ ซ่งลักษณต่างกันพอเปนท ่ ี พระพุทธสาสนาเห็นจะมาประดิษฐานในประเทศ แขวงจังหวัดราชบุร แลแขวงจังหวัดสุพรรณบุรี ครนเม่อราว พ.ศ.1300 กษตรย์ซงครอง
ั
ั
สยามต้งแต่ก่อน พ.ศ.500 แลนับถือกันม่นคง
ุ
สังเกต ว่าลัทธิต่างๆ อันเกิดข้นในการถือ สบมาแต่คร้งนน คร้นเมอเกดมีประเพณีสร้าง จังหวัดลพบุรี แล จังหวัดนครราชสิมา ชวนให้ กรงศรีวิชัยในเกาะสุมาตรามีอานุภาพมาก
ึ
ิ
ื
ื
้
ั
ั
ั
่
็
ั
พระพุทธสาสนา ได้มาถึงประเทศสยามต่อมาโดย เหนว่าอาณาเขตทวาราวดีแผ่ออกไปจนถึง แผ่อาณาเขตมาถึงแหลมมลายู(ต้งแต่มณฑล
�
ล�าดับเปน 4 ยุคด้วยกัน พระพุทธรูปขึ้นในอินเดีย พวกชาวอินเดียก็นา มณฑลนครราชสิมาในสมัยนั้น สุราษฎร์ลงไปจนมณฑลปัตตานี) พวกชาว
