Page 56 - วารสารแสงธรรม เล่ม 9

The Light of Dharma July 2020 – June 2021 5521 55
The Light of Dharma July 2020 – June 20

ประโยชนทามกลาง และประโยชนสูงสุด หรือ ประการสุดทาย กิจกรรมทางเศรษฐกิจ
จุดหมายเบื้องตน จุดหมายทามกลาง และ นั้น เปนกิจกรรมที่ครองเวลาสวนใหญในชีวิต
จุดหมายสูงสุด ของมนุษย เวลาสวนใหญในชีวิตของมนุษยนั้น

จุดหมายเบื้องตนคือ ทิฏฐธัมมิกัตถะ ใชไปในกิจกรรมทางเศรษฐกิจ
แปลวา ประโยชนทันตาเห็น ซึ่งมีความมั่นคง ถาจะใหเศรษฐศาสตรมีคุณคาอยาง
เพียงพอทางเศรษฐกิจรวมอยูเปนขอสำคัญ แทจริงในการแกไขปญหาของมนุษย ก็จะตอง
แตประโยชนทางเศรษฐกิจ หรือจุด ใหกิจกรรมทางเศรษฐกิจทุกอยาง ไมวาจะ
หมายทางเศรษฐกิจนี้จะตองประสานและ เปนการผลิตก็ดี การทำงานก็ดี การบริโภคก็ดี

เกื้อกูลตอจุดหมายอีกสองอยางที่สูงขึ้นไป คือ การแจกจายก็ดีเปนกิจกรรมในการสรางสรรค
สัมปรายิกัตถะ อันเปนประโยชนในทางจิตใจ คุณภาพชีวิต และพัฒนาศักยภาพเพื่อชีวิตที่ดี
ในทางคุณธรรม ในทางคุณภาพชีวิต และ งาม
ปรมัตถ คือจุดหมายสูงสุด ไดแกความเปน เราสามารถทำใหกิจกรรมในทางเศรษฐกิจ
อิสระของมวลมนุษยที่ภายในชีวิตจิตใจของ ทุกอยาง เปนกิจกรรมในการพัฒนาคุณภาพ
แตละคน ชีวิตไดตลอดเวลา และนี่เปนทางหนึ่งที่จะทำให

ในการปฏิบัติเพื่อใหบรรลุผลอยางนี้ เศรษฐศาสตรมีคุณคาที่แทจริงในการที่จะแก
เศรษฐศาสตรจะตองมองตนเองในฐานะเปน ปญหาของมนุษย คือ ใหกิจกรรมทางเศรษฐกิจ
องคประกอบรวม ในบรรดาวิทยาการและองค ทุกอยาง เปนกิจกรรมในการเสริมสรางคุณภาพ
ประกอบตางๆ ที่อิงอาศัยและชวยเสริมกันและ ชีวิต ไปดวยพรอมกัน

กัน ในการแกปญหาของมนุษย เมื่อวาใหถูกแท กิจกรรมทางเศรษฐกิจที่
เพราะฉะนั้น ในเรื่องนี้ สิ่งสำคัญที่ ปฏิบัติอยางถูกตองยอมเปนกิจกรรมที่เปนไป
เศรษฐศาสตรจะตองทำ ก็คือ การหาจุด เพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตและพัฒนา
สัมพันธของตนกับวิชาการแขนงอื่นๆ วาจะรวม ศักยภาพอยูแลวในตัว อันนี้ถือวาเปนสาระ
มือกับเขาที่จุดไหนในวิชาการนั้นๆ จะสงตอรับ สำคัญของเรื่องเศรษฐศาสตรแนวพุทธ ที่พูดมา
ชวงงานกันอยางไร เฉพาะหัวขอใหญใจความบางเรื่อง

ตัวอยางเชน ในดานการศึกษาเศรษฐศาสตร อาตมภาพไดแสดงปาฐกถาธรรมมา ก็
จะสัมพันธหรือรวมมือกับการศึกษาเพื่อแก พอสมควรแกเวลาขอใหงานที่รวมกันจัดครั้งนี้
ปญหาของมนุษยที่จุดไหน เชนวา การศึกษา ซึ่งแสดงถึงน้ำใจที่มีคุณธรรม คือ ความกตัญู
อาจจะสอนใหมนุษยรูจักคุณคาแท คุณคาเทียม กตเวทีและความสามัคคี เปนตน จงเปนเครื่อง
รูจักคิดรูจักพิจารณาวา อะไรเปนคุณภาพชีวิต ชูกำลังใจใหทุกทานมีความพรั่งพรอมในการที่

อะไรไมเปนคุณภาพชีวิต แลวก็มาชวยกัน รวม จะบำเพ็ญกิจหนาที่ เพื่อประโยชนสุข ทั้งสวน
มือกับเศรษฐศาสตร ในการที่จะพัฒนามนุษย ตัวและสวนรวม สืบตอไปชั่วกาลนาน
ขึ้นไป

*บทความนี้คัดมาจากหนังสือ เศรษฐศาสตรแนวพุทธ ฉบับพิมพครั้งที่ 9 พ.ศ.2548 ซึ่งเรียบเรียงจากปาฐกถาธรรม ของพระพรหม
คุณาภรณ(ประยุทธ ปยุตฺโต ปจจุบันเปนสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย) ในมงคลวารอายุครบ 72 ป ของศาสตราจารย ดร.ปวย
อึ๊งภากรณ ณ หอประชุมเล็ก มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร กรุงเทพฯ วันที่ 9 มีนาคม 2531